رسانه آمریکایی بر اساس گفتگو با شاهدان عینی حمله به زندان اوین، نزدیکان و خانواده زندانیان و تحلیل تصاویر ماهوارهای جزئیاتی را از ابعاد این حمله ارائه داد که نشان میدهد آسیبهای بر جای ماند از این حمله با ادعای رژیم صهیونیستی مبنی بر «نمادین» بودن این حمله غیرقانونی به مکانی غیرنظامی فاصله زیادی دارد.
به گزارش ایسنا، رسانه آمریکایی با پرداختن به آسیبهای واردشده به زندان اوین در پی حمله متجاوزانه و غیرقانونی رژیم صهیونیستی به این مکان غیرنظامی در طی ۱۲ روز جنگ تحمیلی با ایران نوشته حمله به این زندان که تلفات و خسارات انسانی زیادی بر جا گذاشته، با محکومیتی گسترده حتی در میان مخالفان دولت ایران مواجه شد. روزنامه نیویورکتایمز با شرح ابعاد حمله به زندان اوین نوشت: در مرکز ملاقاتهای زندان، سقف، دیوارها و کابینتهای چوبی به تودههایی از آوار تبدیل شده بودند. کاغذهای سوخته و پروندههای رنگی در میان آجرها و سیمهای در هم تنیده این ساختمان دولتی پراکنده شده بودند. شیشههای خردشده تختهای بیماران و تجهیزات بهداری زندان را پوشانده بود.
در ادامه این مطلب مطرح شد: این حمله یکی از مرگبارترین حملات جنگ ۱۲ روزه بود. ایران اعلام کرده ۷۹ نفر بر اثر این حمله جان خود را از دست داده و دهها نفر نیز مجروح شدهاند. انتظار میرود شمار قربانیان افزایش بیابد. طبق گزارش رسانههای ایرانی، کنشگران و گروههای حقوق بشری، اعضای خانواده زندانیان که برای ملاقات آمده بودند، مددکاران اجتماعی، یک وکیل، پزشکان و پرستاران، یک کودک پنج ساله، سربازان وظیفهای که نگهبان درها بودهاند، کارمندان اداری و ساکنان محلی در میان جانباختگان و مجروحان این حمله بودهاند. رسانه آمریکایی با اشاره به توجیه اقدام غیرقانونی رژیم صهیونیستی برای هدف قرار دادن اماکن غیرنظامی با ادعاهای بیاساس نوشت: ارتش اسرائیل از اظهارنظر درباره هدف این حمله به اوین یا تلفات آن اظهارنظر نکرده است. مقامهای اسرائیلی حمله به زندان اولین را «نمادین» توصیف کردهاند. «گدئون ساعر» وزیر امور خارجه اسرائیل در پیامی در شبکههای اجتماعی گفت که این حمله هم به تلافی حملات موشکی ایران به زیرساختهای غیرنظامی انجام شد و هم به نوعی اقدامی برای آزادسازی بوده است.ادعای حمله ایران به زیرساختهای غیرنظامی درحالی است که طبق اذعان رسانههای غربی، ایران به چندین پایگاه نظامی رژیم صهیونیستی حمله کرده است.
به نوشته نیویورکتایمز «دولت ایران، زندانیان،خانوادههای آنها، کنشگران و وکلا گفتهاند اقدام اسرائیل بیاعتنایی کامل به جان زندانیان و امنیتشان بوده است. آنها همچنین گفتند زمان این حمله که ظهر یک روز کاری بوده، به این معناست که زندان مملو از ملاقاتکننده، وکلا، پزشکان و کارمندان دولتی بوده است».سازمان عفو بینالملل اعلام کرد که «حمله اسرائیل به اوین ممکن است جنایت جنگی باشد». همچنین «ثمین الخیطان» سخنگوی حقوق بشر سازمان ملل گفت که این حمله «نقض آشکار قوانین بینالمللی حقوق بشر است».
حملهای «نمادین» یا کشتاری عمدی؟
رسانه آمریکایی با اشاره به این که روایت آن از این حمله در گزارش پیش رو بر اساس گفتوگو با دهها خانواده زندانیان، وکلای آنها، زندانیان پیشین که با آنها در تماس هستند و شهادت زندانیان فعلی، عکسها و ویدیوهای ثبتشده توسط خبرنگاران مستقل است، نوشت: حوالی ظهر یک روز گرم و غیرقابل تحمل، «لیلا» مادر ۳۵ ساله دختری یک ساله با کیف اسنادی که در دست داشت، به اوین رسید. مقامات با مرخصی همسرش «میلاد خدمتی» موافقت کرده بودند که به دلایل مالی زندانی شده بود.
اولین انفجارها زمانی زندان را به لرزه درآورد که جعفرزاده در حال مکالمهای تلفنی با همسرش به سمت مرکز ملاقات میرفت. او فریا میزند و پشت تلفن به همسرش میگوید «بمباران میکنند، بمب، بمب، بمب» و بعد تماس قطع میشود.
«حسین خدمتی» برادرشوهرش گفت یک ترکش به مغزش اصابت میکند و جانش را میگیرد.حسین خدمتی یک ساعت بعد به صحنه حمله میرسد و میبیند همه جا را دود، آتش و خون فراگرفته و اجساد، تکهپارههای لباس و لنگه کفشها در میان آوار پراکنده شده است. نیروهای اورژانس با برانکارد مجروحان را وارد آمبولانس میکردند.او جسم بیجان همسر برادرش را داخل یک کاور جسد مییابد. خدمتی میگوید، «درک این که لیلا دیگر بین ما نیست و نیلا بدون مادرش بزرگ خواهد شد از توانم خارج است. »
دادن خبر مرگ همسر برادرم به او سختترین کاری است که در تمام عمرم انجام دادهام».«زهرا عبادی» یکی از مددکاران اجتماعی زندان که آن روز جایی برای نگهداری از فرزندش نیافته بود، «مهراد» پسر پنجسالهاش را همراه خود به محل کار میبرد. «طاهره پژوهش» یکی از بستگان نزدیک عبادی روایت میکند مهرداد در حالی که مادرش مشغول انجام دادن کاری اداری در یکی از دفاتر زندان بود، در محوطه ملاقاتکنندگان بازی میکرد. به گفته پژوهش، عبادی پس از انفجار اول میدود تا پسرش را پیدا کند اما در انفجاری دیگر جانش را از دست میدهد. مردی که همکار او بود مهراد را در آغوش میگیرد تا از او محافظت کند اما آوار روی هر دوی آنها فرو میریزد و آنها جان میبازند.نیویورک تایمز در ادامه این مطلب نوشت: رسانههای ایران گزارش دادند که حداقل ۲ محل در زندان، از جمله ساختمان سه طبقه مرکز ملاقات در نزدیکی ورودی اصلی که دفتر دادستانی نیز در آن قرار داشت و بهداری ۴۷ تختی داخل این مجموعه مستقیما هدف قرار گرفته است.
گروه تحقیق «فورنسیک آرکیتکچر» که فعالیت تخصصی آن در زمینه تحقیقات بصری است، گزارش داد که تحلیل آن از تصاویر ماهوارهای نشان میدهد حداقل شش حمله به زندان اوین انجام شده است که بر اساس تصاویری که از محل ثبت شده، چهار مورد از آنها، از جمله اصابت به چند خوابگاه مختلف تایید شدهاند. کتابخانه، سوپرمارکت و انبار مواد غذایی و یک بند نیز تخریب شده است.طبق گزارش رسانههای ایران، پلیس اعلام کرده ۲ موشک عملنکرده را در محوطه اوین امحا کرده است. تصاویر همچنین نشان میدهد که انفجارها به ساختمانهای مسکونی، تجاری و خودروهای اطراف زندان نیز آسیب زیادی وارد کرده است.
رسانه آمریکایی بر اساس روایت زندانیان دیگر و خانواده چهار نفر از آنها نوشت: «تمامی آنها آشوبی را توصیف میکنند که یکباره همه جا را فراگرفت؛ ساختمانها به لرزه درآمدند، دیوارها فرو ریختند، پنجرهها شکستند، درها از جا کنده شدند، دود و غبار هوا را پر کرد و مردم خونآلودی که هنوز هوشیار بودند، فریاد کمک سر میدادند. گروهی از زندانیان به حیاط دویدند و دیدند بهداری در آتش میسوزد. انبار ذخیره مواد غذایی و لوازم بهداشتی بهکلی تخریب شده بود. زندانیان ساختمان انفرادی و نگهبانان آن از میان درهای کندهشده به بیرون میآمدند، در حالی که مبهوت بودند».
لوموند چه می گوید؟
تاریخ نشان داده که استفاده از زور به بهانه مقابله با اشاعه تسلیحات هستهای، نهتنها به هدف مورد نظر نمیرسد، بلکه میتواند در بلندمدت به تقویت پروژههای تسلیحاتی، افزایش بیاعتمادی و تضعیف نقش نهادهای نظارتی بینالمللی منجر شود. نشریه فرانسوی در مقالهای به ارزیابی انتقادی حملات آمریکا و رژیم صهیونیستی به تأسیسات هستهای ایران، از جمله سایتهای فردو، نطنز و اصفهان پرداخته و این اقدامات را در چارچوب پیشینه تاریخی، حقوق بینالملل و پویاییهای اشاعه هستهای مورد انتقاد قرار داده است.روزنامه فرانسوی «لوموند» تأکید میکند که اگرچه این حملات با ادعای مقابله با اشاعه تسلیحات هستهای صورت گرفتهاند، اما ممکن است در نهایت نهتنها ناکارآمد بلکه ناقض قوانین بینالمللی و دارای پیامدهای معکوس باشند.
لوموند در ابتدای مقاله به سردرگمی موجود در افکار عمومی درباره وضعیت تسلیحات هستهای در غرب آسیا اشاره کرده و یادآور میشود که رژیم صهیونیستی از سال ۱۹۶۷ به زرادخانه هستهای دست یافته، اما ایران تا به امروز هیچ سلاح هستهای نداشته است. این نکته اهمیت دارد، چرا که چارچوببندیهای رسانهای و سیاسی درباره «اشاعه» موجب شده تصویری نادرست از واقعیت ارائه شود.به گفته نویسنده، از سال ۲۰۰۶ تاکنون در فرانسه بارها ادعا شده که ایران بهزودی به بمب هستهای دست خواهد یافت، در حالیکه نظرسنجیها نشان میدهند بیش از ۴۰٪ از مردم فرانسه بهاشتباه فکر میکنند ایران هماکنون دارای سلاح هستهای است، و تنها ۴۰٪ اطلاع دارند که رژیم صهیونیستی چنین تسلیحاتی دارد. روزنامه فرانسوی تاکید میکند که استفاده از زور به بهانه مقابله با اشاعه تلسیحات هستهای پدیدهای جدید نیست و در عین حال نقض صریح قوانین بینالمللی محسوب میشود. به گفته نویسنده، آمریکا در دهه ۱۹۴۰ برنامههایی برای حمله به پروژه هستهای شوروی بررسی کرده بود. در دهههای بعد، آمریکا، رژیم صهیونیستی و بریتانیا بارها دست به اقداماتی نظامی علیه برنامههای هستهای در غرب آسیا زدهاند؛ از جمله در عراق (در سالهای ۱۹۹۱، ۱۹۹۳، ۱۹۹۸ و ۲۰۰۳)، سوریه (۲۰۰۷) و ایران (از طریق ترور دانشمندان هستهای از دهه ۲۰۱۰ به بعد). حتی در سال ۱۹۸۰، «یحیی المشد»، مدیر برنامه هستهای عراق، در پاریس ترور شد.
لوموند این تصور رایج را که آمریکا پیشگام مقابله با اشاعه است، زیر سوال برده و مینویسد که تحقیقات مستقل نشان میدهند آمریکا بزرگترین عامل گسترش فناوری هستهای در جهان بوده است. این کشور نهتنها نخستین تولیدکننده سلاح هستهای بوده، بلکه بیش از ۳۰ هزار کلاهک ساخته و به توسعه برنامههای هستهای در نقاط دیگر مانند بریتانیا، فرانسه، پاکستان، هند، آفریقای جنوبی و رژیم صهیونیستی کمک کرده است.
به اذعان رسانه فرانسوی، هیچ کشوری بدون حمایت حداقل یکی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل نتوانسته به سلاح هستهای دست یابد. این کشورها نیز هیچگاه تعهدات خود در زمینه منع اشاعه را بهطور کامل اجرا نکردهاند. این مقاله همچنین بر این نکته تمرکز دارد که بیشتر روایتهای رسانهای درباره موفقیت حملات آمریکا و رژیم صهیونیستی، بر پایه اطلاعاتی نادرست یا سنجشناپذیر بنا شدهاند. اغلب آنچه منتشر میشود، بیانیههای رسمی مقامهای آمریکایی یا صهیونیست و دستگاههای اطلاعاتی آنهاست که شواهد مستقلی برای تأییدشان در دست نیست. تصاویر ماهوارهای نیز تاکنون نتوانستهاند ارزیابی دقیقی از تأثیر واقعی این حملات ارائه دهند.لوموند همچنین بر ناکارآمدی تاریخی استفاده از حملات نظامی برای توقف برنامههای هستهای تأکید میکند. برای مثال، بمباران رآکتور اوسیراک عراق در سال ۱۹۸۱ توسط ارتش رژیم صهیونیستی که مدتها بهعنوان یک موفقیت معرفی میشد، در واقع باعث شد عراق مصممتر از گذشته به توسعه برنامه هستهای خود ادامه دهد و منابع بیشتری به آن اختصاص دهد. به باور نویسنده، باور عمومی به اثربخشی حملات هوایی علیه برنامههای هستهای با واقعیت سازگار نیست.
فرآیند نظارت آژانس اتمی مختل میشود
لوموند با استناد به تصاویر ماهوارهای که ۱۶ کامیون را در اطراف سایت فردو تنها ۴۸ ساعت پیش از حمله نشان میدهند، احتمال انتقال اورانیوم غنیشده را مطرح کرد. از سوی دیگر، میزان مواد منفجره بهکار رفته در حملات اخیر نشان میدهد که تنها نتیجه این عملیات، واداشتن ایران به ساخت تأسیسات زیرزمینی عمیقتر و مقاومتر خواهد بود.نشریه فرانسوی هشدار میدهد که تفسیر چنین عملیاتهایی بهعنوان موفقیتهایی در جلوگیری از گسترش تسلیحات هستهای، اقدامی خطرناک و گمراهکننده است. این رویکرد نهتنها ادعای بیاساس دستیابی قریبالوقوع ایران به سلاح هستهای را تقویت میکند، بلکه توجیهی برای ادامه استفاده از زور فراهم میآورد. این در حالی است که اثبات یا رد قطعی اشاعه، بهدلیل ماهیت فنی و محرمانه برنامههای هستهای، همواره دشوار باقی میماند.
به اعتقاد نویسنده، این چرخه معیوب باید متوقف شود. حملات نظامی، فرآیند نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی را مختل کرده، فضای بیاعتمادی را تشدید کرده و ایران را به تلاش برای ایجاد بازدارندگی هستهای سوق خواهد داد. خروج از این چرخه، نیازمند ارزیابی مستقل، یادآوری نقش بازیگران داخلی، و طراحی سیاستهایی مؤثر برای کاهش آسیبپذیریهای هستهای است.
شما چه نظری دارید؟